Józef Mika

Urodzony 6 stycznia 1927 r. w Gruszowie, ps. „Szarotka”, „Wrzos” i „Leszek”.

W chwili wybuchu II wojny światowej przebywał przy rodzicach. Na początku lat 40-tych został oddany na służbę do majątku ziemskiego w Lubomierzu, którego właścicielem był prof. Piotr Galas, dyrektor bocheńskiego Liceum. Prawdopodobnie tam zetknął się z konspiracją i w 1943 r. wstąpił do oddziału terenowego Batalionów Chłopskich „Tarzan”, dowodzonego przez Józefa Trutego ps. „Lis”.

Po powstaniu oddziału partyzanckiego „Żandarmeria” pod dowództwem Jana Dubaniowskiego „Salwy”, wstąpił do niego w charakterze zwykłego szeregowca. Był członkiem specjalnej grupy, zajmując ej się wykonywaniem wyroków śmierci na konfidentach i funkcjonariuszach aparatu bezpieczeństwa. Po śmierci Trutego (10 marca 1946 r.) Dubaniowski mianował Mikę swoim zastępcą, awansował na sierżanta i powierzył dowództwo grupy południowej oddziału. Ujawnił się 20 marca 1947 r. przed PUBP Bochnia i starał (bezskutecznie) o przyjęcie do wojska celem podjęcia walki z oddziałami UPA w Bieszczadach.

We wrześniu 1947 r., po działaniach UB, mających na celu wykorzystanie go w do zwalczania nieujawnionych jeszcze członków podziemia, został zmuszony do ukrywania się i stworzenia tzw. grupy przetrwania, liczącej początkowo 5, a później 4 osoby i sam stanął na jej czele. Nieuchwytny dla UB i KBW przez całe 3 lata, mimo organizowanych wielokrotnie obław, aresztowań dziesiątek osób, udzielających grupie pomocy i nasyceniu terenu gęstą siecią agentów i informatorów

Ujęty 6 października 1950 r. w Kornatce w wyniku gry operacyjnej, przeprowadzonej przez Wydział III Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, polegającej na stworzeniu fikcyjnego ośrodka dyspozycyjnego podziemia, z którym nawiązał kontakt nieufny dotąd Mika. Czołową rolę w tej prowokacji odegrał b. AK-owiec i członek WiN, Marian Strużyński.

12 maja 1951 r. skazany na 14-krotną karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie w składzie: kpt. Tadeusz Makowski – przewodniczący, kpr. Zdzisław Piotrowski i st. strz. Dariusz Marczewski – ławnicy.

Zastrzelony 25 czerwca 1951 r. w krakowskim więzieniu Montelupich przez ppor. Władysława Dąbrowskiego – kierownika działu specjalnego w więzieniu i pochowany razem z Franciszkiem Mrozem w jednej mogile na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, kwatera LXXXIV, rząd 2, miejsce 20.

Zrehabilitowany postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 24 października 1996 r.

Źródła:
IPN Kr 425/374
IPN Kr 110/4495 t. 1-3
IPN Kr 07/2813 t. 11